Al het groen langs snel-, water- en spoorwegen vormt samen het grootste natuurgebied van Nederland. De infrasector kan daarom een grote rol spelen bij het verbeteren van biodiversiteit in ons land. Dat gebeurt echter nog niet. Met de natuurladder hopen bouwbedrijven Heijmans en Dura Vermeer hier verandering in te brengen.
Het doel van Jan-Willem Burgmans, programmanager Ruimte bij Heijmans, is om bouwplaatsen beter achter te laten dan dat hij en zijn collega’s die aantroffen, met name op het gebied van klimaatrobuustheid en biodiversiteit. “Ik doe dat Heijmans-breed”, licht Burgmans toe. Hij is sinds 2,5 jaar actief in zijn functie. “Als bouwbedrijf zijn we actief op verschillende terreinen. We doen aan gebiedsontwikkeling, we kennen de poot Bouw & Techniek en dan is er nog de tak Infra. In elk van deze sectoren heeft Heijmans een andere rol en zul je dus voor een andere strategie moeten kiezen voor de ambities op het gebied van klimaat en biodiversiteit. Voor gebiedsontwikkeling werken we met het NL Gebiedslabel. Ons streven is om voor elke gebiedsontwikkeling label A te behalen. We hebben geprobeerd om deze methodiek ook voor Infra te gebruiken, maar dat ging niet. In tegenstelling tot gebiedsontwikkeling, gaat het bij infrastructurele projecten niet om eigen grond. We zijn op zoek gegaan naar een manier om als bouwbedrijf toch van toegevoegde waarde te zijn bij infra. Dat heeft geresulteerd in de ontwikkeling van een tool waarmee we onze eigen prestaties inzichtelijk konden maken, de Natuurladder.”
Maatwerk
Een lijstje met maatregelen is het niet geworden. “Elk project is anders, je kunt dus geen maatregelen verzinnen die je altijd moet doen. Elk project is locatie gebonden. Dat vraagt telkens om andere maatregelen, bijvoorbeeld omdat de omstandigheden voor bodem, water en ecologie ter plaatse verschillen.”
Burgmans ging aan de slag met een procestool die enerzijds gericht is op gedrag en leiderschap en anderzijds op de inhoud. En was zich daarbij bewust van het feit dat dit voor een bouwbedrijf best een bijzondere stap is. “De eerste reactie die ik van mijn collega’s kreeg was dan ook dat dit ver van ons af staat. Men vroeg zich af welke raakvlakken Heijmans heeft met thema’s als klimaatadaptatie en biodiversiteit.”
Gespreksstarter
Gekozen werd voor een laddersysteem, een systeem dat raakvlakken heeft met de in de bouwwereld bekende Veiligheidsladder. De Natuurladder kent vijf treden: Natuuronbewust, Natuurvriendelijk, Natuurbewust, Natuurinclusief en Natuuradaptief. “De ladder zorgt er in ieder geval voor dat de bewustwording groeit. Op dit moment is de tool vooral een gespreksstarter. Omdat medewerkers op dit moment zichzelf nog mogen scoren is het resultaat nog arbitrair. Als we straks de tool verder hebben ontwikkeld is het niet meer mogelijk om jezelf te scoren”, legt Burgmans uit.
Omdat Léon Dielen van Dura Vermeer vergelijkbare ambities en uitdagingen had, besloten ze samen op te trekken bij de ontwikkeling van de Natuurladder. Het doel: de tool sectorbreed inzetten en op die manier de bewustwording structureel vergroten. “De tool is bedacht voor de infrasector, maar in principe is hij geschikt voor iedere projectomgeving.”, licht Brugmans toe. “Op dit moment gaan we net na de gunning van een project aan de slag met de Natuurladder. Door het volgen van een matrix op het gebied van gedrag, leiderschap en inhoud, kan iedereen zelf berekenen op welke trede een project zich bevindt. De score kan een trigger zijn om jezelf te verbeteren tijdens het project. Voor 2023 gaan we de tool bij verschillende contractvormen en opdrachtgevers toepassen en willen we ten minste op trede 3 staan.”
Gebiedsgerichte blik
En dat terwijl volgens Burgmans zelf de impact nog veel groter wordt bij het behalen van trede 4. “Op deze trede wordt niet alleen met de opdrachtgever gesproken en binnen de projectgrenzen gekeken. Er wordt ook samengewerkt met externe stakeholders en in samenhang met de omgeving gezocht naar kansen voor natuur en klimaat. Door deze gebiedsgerichte blik worden slimme verbanden gelegd en is een nog grote winst te behalen. Infraprojecten zijn heel sterk afgekaderd. De natuur en het watersysteem houden zicht echter niet aan deze begrenzing.”
Burgmans heeft het afgelopen jaar met verschillende opdrachtgevers ervaring kunnen opdoen. Hij noemt Tennet als lichtend voorbeeld. “In het raamcontract dat we hebben verworven staat dat we bij onze projecten binnen drie jaar van trede 2 naar 4 willen groeien, dat is een gezamenlijke ambitie.” Dit bedrijf is dan misschien de gedroomde opdrachtgever, er zullen ongetwijfeld ook organisaties zijn die om wat voor reden dan ook minder prioriteit geven aan natuur en klimaat, weet ook Burgmans. “Omdat we zelf op trede 3 willen staan, zullen we de kansen voor natuur en klimaat presenteren aan de opdrachtgever. Mocht die daar niet mee aan de slag willen, dan hoop ik dat we hem of haar in elk geval hebben geïnspireerd voor een volgende keer.”
Enorme impact
Zoals gezegd willen Burgmans en Dielen de tool verder verdiepen en ontwikkelen. Daarvoor wordt samengewerkt met organisaties en overheden die tijd en geld investeren. “We willen naar een digitale, soepele tool die op een neutrale plek te vinden is. Het ideaalplaatje zou zijn dat je de tool aan het begin van een project invult en dat er dan tips en adviezen uit rollen die je kunt gebruiken tijdens het project. Daar gaan we dit jaar aan werken.”
Wat Burgmans betreft is het prima dat de tool op dit moment niet uitontwikkeld is. “We willen vanuit een positieve insteek werken, het moet leuk en interessant zijn, er moet immers al zo veel. Daarom is het nu nog prima om laagdrempelig te werk te gaan, we willen vooral de motivatie triggeren.” Ondanks dat denkt Burgmans wel dat de tool een mooie toekomst heeft. “Stel dat je alle projecten in 2025 op trede 4 zou willen hebben, heeft dat een enorme impact. Met infra hebben we het namelijk over de inrichting van de gehele openbare ruimte, niet alleen om de bermen langs grote wegen. Bovendien vormt de natuurladder geen belemmering voor de bouw, je doet alleen hetzelfde werk op een andere manier.”
Congres Natuurlijk
Op 30 november 2023 vindt de vijfde editie van Congres Natuurlijk plaats in Zwolle. Aanmelden kan al en is dé manier om nu al verzekerd te zijn van een plekje.
